Is het alkaline (zuur base) dieet zo gezond als dat wordt beweerd?

Het alkaline dieet (zuur base dieet) is gebaseerd op het idee dat je zuurvormende voedingsmiddelen vervangt voor basische voedingsmiddelen.

Dit zou ervoor moeten zorgen dat je gezondheid een boost krijgt. Er wordt geclaimd dat een alkaline dieet o.a. helpt tegen osteoporose en om kanker te bestrijden.

Dat zijn serieuze claims. Daarom is het belangrijk om te kijken wat wetenschappelijk onderzoek hier over heeft te zeggen.

In mijn artikel vertel ik meer over wat het alkaline dieet is, wat de gezondheidseffecten zijn en bespreek ik de voordelen en nadelen.

Wat is het alkaline dieet?

Het alkaline dieet staat ook wel bekend als het zuur base dieet. Volgens het alkaline dieet hebben voedingsmiddelen invloed op het zuur-base evenwicht in je bloed. Dit wordt uitgedrukt in pH waarden.

Voorstanders van het alkaline dieet zijn van mening dat diëten met voedingsmiddelen, zoals vlees en granen en weinig kaliumrijke voedingsmiddelen zoals groenten en fruit, voor een disbalans in de pH van het bloed kunnen veroorzaken. Hierdoor ontstaan er gezondheidsproblemen.

Het dieet maakt daarom onderscheid tussen zuurvormende voedingsmiddelen en basische voedingsmiddelen.

Hoe werkt het alkaline dieet (de zuur base theorie)?

Volgens de zuur base theorie blijft er een (metabolische) asrest over wanneer je een specifiek voedsel verteert (verbrandt), net als dat wanneer iets verbrandt er een asrest achterblijft (bron).

Dit metabolische afval kan zuur, neutraal of basisch zijn. Voorstanders van het alkaline dieet beweren dat metabolisch afval de zuurgraad van je bloed rechtstreeks beïnvloedt.

Dus wanneer je voedsel eet dat ‘zure as’ achterlaat, wordt je bloed zuurder. Als je voedsel eet dat ‘basische as’ achterlaat, dan wordt je bloedt basischer.

Volgens de zure base theorie wordt aangenomen dat ‘zure as’ je kwetsbaar maakt voor ziekten en kwalen, terwijl ‘basische as’ als beschermend wordt beschouwd (bron).

Door meer basische voedsel te kiezen, zou dit je bloed moeten alkaliseren (meer basisch maken). Dit zou bevorderlijk zijn voor je gezondheid.

Wat zijn zuurhoudende voedingsmiddelen en basische voedingsmiddelen?

Het zuur base dieet maakt onderscheid tussen zure voedingsmiddelen en basische voedingsmiddelen.

• Onder zuurhoudende voedingsmiddelen vallen voedingsmiddelen die rijk zijn aan eiwitten, fosfaat en zwavel. Denk hierbij aan vlees, vis, zuivel, eieren, granen en alcohol (bron)(bron).
• Onder basische voedingsmiddelen vallen voedingsmiddelen die rijk zijn aan magnesium en kalium. Denk hierbij aan groente, fruit, noten en peulvruchten (bron)(bron).
• Neutrale voedingsmiddelen gaan om plantaardige vetten, zetmeel en suiker.

Volgens het alkaline dieet krijgen we teveel zuurhoudende voedingsmiddelen binnen. Daarom moeten die worden geminderd en moet er nadruk worden gelegd op basische voedingsmiddelen.

Dat klinkt heel aannemelijk. Maar wat zegt wetenschappelijke onderzoek over het zuur base dieet? Daar vertel ik nu meer over. 😉

De invloed van voeding op je pH-waarden volgens onderzoek

Als we kijken naar de huidige onderzoeken, dan zien we dat het niet mogelijk is om de pH van je bloed met je voeding te veranderen (bron).

De pH-waarden in je lichaam verschillen ook per lichaamsgebied. Je maag is bijvoorbeeld zeer zuur. Dat is nodig om zijn werk te doen.

Je nieren en longen zijn grotendeels verantwoordelijk voor het handhaven van een evenwichtige pH-waarde in je lichaam. Dat kunnen ze perfect reguleren (bron).

De pH van je bloed schommelt tussen de 7,35 tot 7,45. Deze gaat niet zomaar omlaag of omhoog. Bepaalde medische aandoeningen, medicatie en leefstijlfactoren kunnen de pH waarden van je bloed beïnvloeden.

Hierbij is een urine pH test minder nauwkeurig. De pH-waarde van urine is niet de pH-waarde dat je lichaam weerspiegelt. Heb je bijv. een lage pH van 4-5, dan kan dit te maken hebben met dat er overtollig zuur via de urine wordt uitgescheiden om de pH-waarde van je lichaam weer in balans te brengen.

Als de pH van je lichaam verandert, dan komt dit door gezondheidsproblemen. Urine met een hoge pH kan duiden op een urineweginfectie of nierstenen, terwijl een lage pH kan duiden op diarree, verhongering of diabetische ketoacidose. Dit zou dan door de huisarts onderzocht moeten worden.

Voeding heeft over het algemeen een minimale impact op de pH-waarde je urine. Wanneer je een grote biefstuk eet, dan zal je urine voor een aantal uren zuurder zijn. Dit omdat je lichaam de metabolische afvalstoffen uit je systeem verwijdert (bron).

Om deze reden is de pH van urine een slechte indicator voor de algehele pH van je lichaam en je gezondheid. De pH kan dus worden beïnvloed door andere factoren dan je voedingspatroon.

Belangrijk om te onthouden:

Het alkaline dieet staat ook wel bekend als het zuur base dieet. Volgens het alkaline dieet hebben voedingsmiddelen invloed op het zuur-base evenwicht in je bloed. We eten teveel zuurhoudende voedingsmiddelen en het wordt daarom geadviseerd om nadruk te leggen op basische voedingsmiddelen. Dit om je bloed te alkaliseren en zo je gezondheid te bevorderden en bepaalde complicaties en ziekten tegen te gaan. Volgens onderzoek heeft voeding geen invloed op de pH-waarde in je lichaam. Als er problemen zijn, dan gaat dit eerder om medische complicaties, bepaalde medicatie of andere leefstijlfactoren.

De gezondheidseffecten van het alkaline dieet

Je weet nu wat het alkaline dieet is en waarom de zuur base theorie niet helemaal klopt. Toch zijn voorstanders van het alkaline dieet van mening dat het dieet effectief is tegen osteoporose, chronische nierfalen en kanker. Laten we dit onderzoeken!

Zuurvormende voedingsmiddelen en osteoporose

Er wordt beweerd dat het alkaline dieet het risico op osteoporose vermindert. Osteoporose wordt ook wel botontkalking genoemd en houdt in dat je botdichtheid afneemt.

Zuurvormende voedingsmiddelen zouden ervoor moeten zorgen dat door het zuurgehalte de botdichtheid afneemt. Hierdoor neem calcium in je urine toe en gaat het calciumgehalte van je lichaam omlaag. Dit wordt ook wel de zuur base theorie van osteoporose genoemd.

Vanuit onderzoek zien we inderdaad dat wanneer je veel zuurvormende voedingsmiddelen consumeert i.c.m. een lage calciuminname, dit tot botproblemen kan leiden. Als de calciumspiegels echter hoog zijn, dan is een voedingspatroon rijk aan zuurvormende voedingsmiddelen zelfs beschermend (bron).

Uit een andere meta-analyse (review van meerdere onderzoeken) blijkt dat er geen bewijs is dat een voedingspatroon rijk aan zuurvormende voedingsmiddelen tot osteoporose kan leiden (bron).

Een voedingspatroon rijk aan zuurvormende voedingsmiddelen is mogelijk eiwitrijk. Een hoge eiwitinname is voor ouderen juist beschermend om botverlies tegen te gaan. Vooral in combinatie met voldoende voedingstoffen binnenkrijgen van groenten en fruit (bron).

Eiwitten helpen bijv. ook met het stimuleren van het IGF-1 hormoon, dat stimuleert om spieren en botweefsel te repareren (bron).

Zuurvormende voedingsmiddelen en kanker

Veel mensen beweren dat kanker alleen groeit in een zure omgeving. Om deze reden kan kanker worden behandeld of zelfs genezen met het alkaline dieet.

Het eerste probleem bij deze bewering is dat kankercellen niet beperkt zijn tot zure omgevingen. Feitelijk gezien groeit kanker in lichaamsweefsel dat een licht alkalische pH van 7,4 heeft. Veel experimenten hebben met succes kankercellen gekweekt in een alkalische omgeving (bron).

Tumoren groeien sneller in zure omgevingen, maar creëren tumoren deze zuurgraad zelf. Het zijn de kankercellen zelf die de zure omgeving creëren en niet andersom (bron).

Het tweede probleem is dat er beperkt bewijs is dat basische voedingsmiddelen zoals fruit, groenten en peulvruchten het risico op sommige vormen van kanker mindert. Het zal waarschijnlijk eerder te maken hebben met de voedingswaarden van deze voedingsmiddelen, dan de zuur base evenwicht (bron)(bron).

Volgens deze meta-analyse is er een verhoogd risico op kanker bij het volgen van een voedingspatroon met een hoge zuurbelasting (DAL) (bron).

Kanttekeningen zijn dat DAL niet uniform was ingeschat, dat het voornamelijk ging om een verhoogd risico op borstkanker en er niet rekening is gehouden met andere leefstijlfactoren (pre-diabetes, roken, alcohol, omgeving, etc.).

Het bewijs is momenteel niet heel sterk dat zuurvormende voedingsmiddelen het risico op verschillende soorten kanker verhogen of dat een basisch dieet het risico op kanker verlaagt.

Het zuur base dieet en nierziekten

Een nierziekte houdt in dat je nieren niet meer goed genoeg functioneren. Veelvoorkomende oorzaken zijn het hebben van diabetes (suikerziekte), een hoge bloeddruk of een andere aandoening zoals aderverkalking. Ook wanneer je ouder wordt gaat je nierfunctie achteruit.

Er is bewijs dat door de zuurbelasting op je nieren te minderen (door minder eiwitten te eten), dit helpt met de nierfunctie te verbeteren (bron). Dit is echter alleen van toepassing voor mensen met nieraandoeningen of nierziekten.

Een eiwitarm dieet helpt mogelijk met de vooruitgang van nierziektes te vertragen en de nierfunctie te verbeteren. Door het alkaline dieet te volgen gaan de bloedfiltersystemen van de nieren minder snel achteruit (bron).

Heb je gezonde nieren? Dan kan je lichaam prima goed omgaan met een hoge eiwitinname (bron).

Belangrijk om te onthouden:

Het alkaline dieet beschermt niet per se tegen osteoporose en kanker. Ook is het bewijs zwak dat zuurvormende voedingsmiddelen het risico verhogen op osteoporose en verschillende vormen van kanker. Het zuur base dieet werkt wel beschermend voor mensen die nierziekten hebben.

Review van het alkaline dieet

Het alkaline dieet is over het algemeen gezond, omdat de nadruk ligt op minimaal bewerkte voedingsmiddelen. Er is echter geen bewijs dat de gezondheidseffecten iets te maken hebben met het zuur base evenwicht.

Ik zal beknopt de belangrijkste voordelen en nadelen op een rijtje zetten.

Voordelen van het alkaline dieet

Een groot voordeel van het alkaline dieet, is dat er nadruk wordt gelegd op het eten van plantaardige voedingsmiddelen, zoals groente, fruit, zetmeel, peulvruchten, noten en zaden.

Met name groente, fruit en zetmeelrijke voedingsmiddelen kunnen goed helpen met het hongergevoel onderdrukken, waardoor je makkelijker op gewicht blijft.

Het niet eten van bewerkte voedingsmiddelen maakt het natuurlijk ook makkelijker om op gewicht te blijven. Ook brengt het gezondheidsvoordelen met zich mee als je ineens geen bewerkte voedingsmiddelen meer eet, terwijl je dit voorheen veel at (bron).

Sommige onderzoeken zien positieve effecten bij een zeer kleine subgroep van de bevolking. In het bijzonder kan het alkaline dieet met een laag eiwitgehalte mensen helpen met chronische nierziekten.

Nadelen van het alkaline dieet

De nadelen van het alkaline dieet zijn dat je voedingsmiddelen uitsluit of mindert die rijk zijn aan eiwit. Voedingsmiddelen die eiwitrijk zijn leveren over het algemeen veel voedingstoffen. Denk aan calcium, zink en ijzer.

Daarnaast helpen eiwitten met verlies van spiermassa tegengaan. Verlies je spiermassa, dan ontstaat sneller het jojo-effect. Vooral als je bezig bent met afvallen, is het alkaline dieet erg risicovol.

Een ander nadeel is dat door te denken in goede of slechte voedingsmiddelen, dit je relatie met voeding verstoort. Hierdoor kunnen er bijv. eetbuien ontstaan.

Voel je je goed bij het volgen van het alkaline dieet, dan hoef je niks te veranderen. Heb je het idee dat het je situatie verslechtert, dan wordt het belangrijk om aanpassingen te maken.

Een aangepast alkaline dieet schema

Het traditionele alkaline dieet heeft voor de lange termijn gezondheid of om ermee af te vallen niet de voorkeur. Er zijn aanpassingen nodig om een alkaline dieet schema te optimaliseren.

Het is belangrijk om voldoende eiwitten binnen te krijgen om verlies van vetvrije massa tegen te gaan. Vooral als je bezig bent met afvallen. Om dit te voorkomen wil je minimaal 1,3g/kg lichaamsgewicht aan eiwit binnenkrijgen.

De tweede aanpassing is om met mate granen en bewerkte voedingsmiddelen terug te laten komen. Dit kan helpen met het volhouden, omdat je meer vrijheid ervaart en voldoening uit je voedingspatroon haalt.

Voor de rest wil je elke maaltijd iets van groente en fruit terug laten komen. Dat je 1 of 2 maaltijden per dag iets van zetmeel neemt en 1x per dag noten of zaden

In mijn artikel ‘voedingsschema voor afvallen‘ lees je meer over hoe je voor jezelf een doordacht voedingsschema maakt!

Belangrijk om te onthouden:

Het alkaline dieet is over het algemeen gezond, omdat de nadruk ligt op minimaal bewerkte voedingsmiddelen. Er is echter geen bewijs dat de gezondheidseffecten iets te maken hebben met het zuur base evenwicht. De belangrijkste nadelen zijn dat de eiwitinname laag is en het de mind-set bevordert om te denken in ‘goed’ en ‘slecht’. Voel je je goed bij het volgen van het alkaline dieet, dan hoef je niks te veranderen. Heb je het idee dat het je situatie verslechtert, dan wordt het belangrijk om aanpassingen te maken.

Samenvatting

Het alkaline dieet staat ook wel bekend als het zuur base dieet. Volgens het alkaline dieet hebben voedingsmiddelen invloed op het zuur-base evenwicht in je bloed. We eten teveel zuurhoudende voedingsmiddelen en het wordt daarom geadviseerd om nadruk te leggen op basische voedingsmiddelen. Dit om je bloed te alkaliseren en zo je gezondheid te bevorderden en bepaalde complicaties en ziekten tegen te gaan.

Volgens onderzoek heeft voeding geen invloed op de pH-waarde in je lichaam. Als er problemen zijn, dan gaat dit eerder om medische complicaties, bepaalde medicatie of andere leefstijlfactoren.

Het alkaline dieet beschermt niet per se tegen osteoporose en kanker. Ook is het bewijs zwak dat zuurvormende voedingsmiddelen het risico verhogen op osteoporose en verschillende vormen van kanker. Het zuur base dieet werkt wel beschermend voor mensen die nierziekten hebben.

Het alkaline dieet is over het algemeen gezond, omdat de nadruk ligt op minimaal bewerkte voedingsmiddelen. Er is echter geen bewijs dat de gezondheidseffecten iets te maken hebben met het zuur base evenwicht. De belangrijkste nadelen zijn dat de eiwitinname laag is en het de mind-set bevordert om te denken in ‘goed’ en ‘slecht’.

Voel je je goed bij het volgen van het alkaline dieet, dan hoef je niks te veranderen. Heb je het idee dat het je situatie verslechtert, dan wordt het belangrijk om aanpassingen te maken.

Vond je dit artikel leerzaam en waardevol? Deel het via de onderstaande knoppen met jouw netwerk. Heb je vragen, gedachtes of ervaringen dat je wilt delen over het alkaline dieet? Laat hieronder een reactie achter.

Heb je hulp nodig met werken aan een gezonder voedingspatroon en gezonde eetgewoonten? Bekijk mijn online voedingscoaching.

Veelgestelde vragen