5 stappen om snel en veilig een hoog cholesterol te verlagen

Wil jij je cholesterol verlagen of ontdekken wat goede cholesterolwaarden zijn? Een te hoog cholesterol kan namelijk serieuze risico’s voor je gezondheid met zich meebrengen.

Veel mensen vragen zich af hoe ze hun cholesterol kunnen verlagen zonder medicijnen, welke diëten effectief zijn voor lage cholesterolwaarden en of er supplementen zijn die echt werken.

Een hoog cholesterol komt vaak voor: niet alleen is het gemiddelde cholesterolgehalte te hoog, maar 13% van de Nederlanders onder 40 jaar heeft zelfs een zeer hoge cholesterolwaarde. Bij mannen en vrouwen tussen de 60 en 70 jaar oud is dit zelfs 40 tot 50%!

In dit artikel leggen we je uit wat je moet weten over cholesterol: wat het is, hoe je het kunt verlagen, en welke stappen je kunt nemen om een te hoog cholesterol te voorkomen.

Dit artikel is geschreven door een arts en een personal trainer die dagelijks mensen begeleiden naar een betere gezondheid. We willen je helpen om de feiten over cholesterol duidelijk op een rij te krijgen, zodat je weloverwogen keuzes kunt maken voor je gezondheid.

De basis over cholesterol en je cholesterolwaarden

Voordat we meer vertellen over de oorzaken en gevolgen van een te hoog cholesterol, is het eerst belangrijk om stil te staan over wat cholesterol is, waarom het belangrijk is en wat goede cholesterolwaarden zijn.

Wat is cholesterol?

Cholesterol is een vetachtige stof dat een belangrijke rol speelt in bijna alle cellen van je lichaam.

Het unieke van cholesterol en andere vetachtige stoffen is dat ze niet oplossen in water. Voor het vervoer van cholesterol in het (waterige) bloed stopt je lichaam daarom het vettige cholesterol in zogeheten lipoproteïnen.

Lipoproteïnen zijn deeltjes gemaakt van vet en eiwit. Ze transporteren cholesterol en andere vetachtige stoffen door je bloedbaan. De belangrijkste vormen van lipoproteïne zijn:

• lipoproteïne met een lage dichtheid (LDL): LDL-cholesterol is het cholesterol wat in LDL wordt vervoerd. Dit wordt ook wel het ongunstige cholesterol genoemd omdat het de kans op hart- en vaatziekten vergroot. LDL vervoert cholesterol van de lever naar andere plekken in het lichaam.
• lipoproteïne met een hoge dichtheid (HDL). Het cholesterol in HDL wordt het gunstige cholesterol genoemd. HDL transporteert cholesterol terug naar de lever.
• lipoproteïne met een zeer lage of gemiddelde dichtheid (VLDL- en IDL): ook deze lipoproteïnen zijn ongunstig, net als LDL.
• non-HDL lipoproteïnen (non-HDL): dit is een optelsom van alle ongunstige lipoproteïnen zijn (voornamelijk het LDL, maar ook VLDL en IDL).
• lipoproteïne (a) (Lp(a)): dit is een specifiek soort lipoproteïne die een sterke invloed heeft op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten.

Daarnaast heb je ook:

• triglyceriden: triglyceriden zijn vetachtige stoffen die, net als cholesterol, ook in het bloed worden vervoerd door lipoproteïnen. Zoals cholesterol een bouwstof is in het lichaam, zijn triglyceriden een energiebron. Naast cholesterol is een overmaat aan triglyceriden in je bloed een aparte risicofactor voor het ontstaan van suikerziekte en hart- en vaatziekten.
• apolipoproteine-B (Apo-B): dit is een eiwit die op de schil van alle ongunstige lipoproteïnen zit. Al het non-HDL cholesterol bevat dit eiwit. Het meten van van het Apo-B is de beste voorspeller van de invloed van het cholesterol op je hart en bloedvaten.

Waarom hebben we cholesterol?

Het simpele antwoord is dat cholesterol veel functies onderhoudt in de cellen van ons lichaam, zoals: (bron)

• de structuur van celmembranen;
• de aanmaak van vitamine D;
• de aanmaak van hormonen zoals cortisol, testosteron en meer;
• de aanmaak van galzout dat wordt gebruikt bij de spijsvertering om de opname van de vetoplosbare vitamines A, D, E en K te vergemakkelijken.

Hebben we het cholesterol in ons bloed echt nodig? Daar zijn de experts nog niet over uit. Bijna alle cellen in ons lichaam maken namelijk zelf cholesterol aan als ze dit nodig hebben.

Je testikels, bijnieren of eierstokken maken hun eigen cholesterol aan om daar weer testosteron van te maken. Ze hebben het cholesterol uit het bloed dus niet nodig.

Wat zijn goede cholesterolwaarden?

Of je cholesterol nu hoog of laag is, je merkt er (vaak) niets van. Je zult dus een bloedtest moeten doen om inzicht te krijgen in je cholesterolspiegels.

Hieronder een lijst van in Nederland gebruikte ‘gezonde’ cholesterolwaarden:

Waarden	mmol/L (tenzij anders aangegeven)
Totaal cholesterol	< 5
LDL cholesterol	< 3.0
HDL cholesterol	1.0 – 1.8 (man) 1.2 – 1.8 (vrouw)
Non-HDL cholesterol	< 3.8
Triglyceriden	< 1.7
Apolipoproteïne B	< 1.0 g/L
Lipoproteïne (a)	< 50 mg/dL

Waarom staat gezond tussen aanhalingstekens? Er wordt namelijk voortdurend onderzoek gedaan naar wat gezonde cholesterolwaarden zijn. Daar dachten de wetenschap 20 jaar geleden anders over dan nu.

Experts weten één ding zeker: lagere waarden van LDL, Non-HDL, Apo-B en Lp(a) verlagen het risico op hart- en vaatziekten. Een LDL-cholesterolspiegel van 2.0 is beter dan 2.5, maar ongunstiger dan 1.5 mmol/L.

Welke cholesterolwaarden zijn belangrijk om naar te kijken? Apo-B is de beste voorspeller, daarna het non-HDL en het LDL-cholesterol. Vaak is een meting van LDL-cholesterol voldoende om goed inzicht te krijgen in je risico. Een lage waarde van triglyceriden is ook gunstig voor het hebben van een goede gezondheid. Indien het HDL te laag of te hoog is dan vereist dit verder onderzoek.

Wat zijn symptomen en de gevolgen van een te hoog cholesterol?

Al het ongunstige cholesterol (voornamelijk in de vorm van LDL-cholesterol) kan zich tijdens het vervoer in het bloed nestelen in de wanden van slagaders. Hierdoor vernauwen de slagaders en kunnen ze uiteindelijk dichtslibben, dit noemen we ook wel aderverkalking.

Als aderverkalking ernstig genoeg is, dan kan de slagader zodanig dichtslibben dat er te weinig bloed doorheen kan gaan of dat het bloed gaat stollen. Ook kan een deel van de cholesterolprop of bloedstolsel los raken en elders in het lichaam problemen veroorzaken. Dit zijn vaak de oorzaken van een hartaanval.

Het proces van aderverkalking is een langzaam proces en het duurt meestal tientallen jaren voordat dit problemen kan veroorzaken. Het dichtslibben van onze aderen kan beginnen vanaf onze geboorte en de eerste sporen van aderverkalking zijn al te zien bij de meeste tieners en jongvolwassen.

Een vroege opsporing van een hoog cholesterol en het verlagen daarvan is daarom cruciaal om je risico op hart- en vaatziekten in de toekomst te voorkomen. Daarbij geldt: hoe langer je bent blootgesteld aan hogere waarden van ongunstig cholesterol, des te sneller het proces van aderverkalking verloopt.

Veel mensen realiseren zich niet dat ze een hoog cholesterolgehalte hebben, totdat ze de gevolgen daarvan merken, zoals een hartaanval of beroerte. Er zijn dus geen goede symptomen zichtbaar waaruit je kan opmerken dat je cholesterol hoog is.

Mensen met een erfelijk zeer hoog cholesterol kunnen soms gehele ophoping van het cholesterol zien in onder andere onder het ooglid, pezen en huid. De meeste mensen met een hoog cholesterol zien niets en daarom is het belangrijk om je cholesterolwaarden te laten meten via een bloedtest.

Hoe kun je je cholesterolwaarden meten?

Het meten van je cholesterol geeft dus een indruk hoe snel het proces van aderverkalking kan verlopen. Voor het bepalen van deze cholesterolwaarden is het daarom belangrijk om een goede bloedtest te doen. Dit betreft een bloedafname bij een priklocatie.

Voor een goede beoordeling van je cholesterolwaarden raden wij aan het volgende te meten:

• Totaal cholesterol
• LDL cholesterol
• HDL cholesterol
• Non-HDL cholesterol
• Apo-lipoproteïne B
• Lipoproteïne (a) (eenmalig)

Het bijhouden van deze waarden kunnen je helpen om een inschatting te maken van je risico op hart- en vaatziekten. Tevens raden wij aan om het lipoproteïne (a) tenminste eenmaal in je leven te meten.

Een van de auteurs van dit artikel is een arts gespecialiseerd in het voorschrijven van bloedtesten. In deze bloedtest worden, naar aanleiding van jouw persoonlijke situatie metingen gedaan die inzicht geven in je gezondheid. De bloedtest kun je bij jou in de buurt laten doen.

Na het voorschrijven van deze uitgebreide bloedtest worden de uitslagen, adviezen en mogelijke behandeling uitvoerig met je besproken door de arts via een telefonische consult of via een begeleidende tekst waar de resultaten worden besproken.

Interesse? Neem contact op via [email protected] of kijk op https://www.freyrperform.com/contact.

Belangrijk om te onthouden

Cholesterol is een vetachtige stof dat een belangrijke rol speelt in bijna alle cellen van je lichaam. Het LDL wordt ook wel het ongunstige cholesterol genoemd omdat het de kans op hart- en vaatziekten vergroot. Of je cholesterolwaarden te hoog zijn merk je (vaak) niets van. Je zult een bloedtest moeten doen om inzicht te krijgen in je cholesterolspiegels. Apo-B is de beste voorspeller, daarna non-HDL en het LDL-cholesterol. Een lage waarde van triglyceriden helpt om in goede gezondheid te blijven.

Wat zijn oorzaken van een te hoog cholesterol?

Nu je meer weet over cholesterol ben je vast benieuwd hoe je hier iets aan kunt doen. Daarom vertellen we wat de oorzaken van een te hoog cholesterol zijn en geven we oplossingen om deze te verlagen.

De invloed van jouw voedingspatroon op je cholesterolwaarden

Om te beginnen is het belangrijk om te weten dat je lever ongeveer 80% van al het cholesterol in je lichaam aanmaakt (bron). De rest van het cholesterol komt uit je voeding.

Bijna alle dierlijke producten bevat cholesterol, maar verzadigde vetten en transvetten kunnen ook je cholesterol verhogen.

Verzadigde vetten zitten voornamelijk in alle dierlijke producten, zoals alles wat van melk gemaakt wordt en vlees. Hoe vetter het vlees des te meer verzadigde vetten het bevat. Vette vis is hierop dan weer een uitzondering: deze bevat veel meer onverzadigde vetten welke beter lijken te zijn voor je gezondheid dan verzadigde vetten.

Om het nóg lastiger te maken: niet alle verzadigde vetten hebben dezelfde slechte invloed op je cholesterol. Bij veel onderzoeken waar deelnemers onderzocht worden met een hoge inname van verzadigde vetten, zie je ook dat de vezelinname laag is, ze minder actief zijn, overgewicht hebben en roken (bron). Met andere woorden: er was meer aan de hand dan alleen maar een verschil in inname van verzadigd vet.

We denken dat het ook simpel kan. We raden aan om niet alleen te kijken naar aparte voedingstoffen (suikers, vetten, eiwitten), maar om te leren kijken naar wat een voedingsproduct in zijn totaliteit te bieden heeft.

Een manier om er anders naar te kijken is dat een ongezond voedingspatroon vaak veel bewerkt voedsel bevat en dat er weinig variatie bestaat. Het (te) veel eten van bewerkt voedsel zorgt voor een hoger cholesterol en daarmee sneller voor hart- en vaatziekten.

Overgewicht

Dat brengt ons bij de volgende oorzaak en dat is het hebben van overgewicht. Het hebben van overgewicht zorgt voor een hoger cholesterol (bron).

Bij het dikker worden zal je lichaam op steeds meer plekken dit vet gaan opslaan. Hierbij kan het gevolg zijn dat er vetopslag rondom je organen (visceraal lichaamsvet) ontstaat. Dit viscerale vet lijkt een sterke invloed te hebben in het ontwikkelen van suikerziekte, maar verhoogt ook je cholesterol.

Hoe veel visceraal vet je hebt is erg persoonlijk: er zijn mensen die veel vet onder hun huid maar weinig vet rondom hun organen hebben. Deze personen hebben overgewicht, maar het risico op suikerziekte en verhoogd cholesterol valt vaak mee.

Andersom kan ook: een mager persoon die relatief veel orgaanvet heeft. Deze persoon heeft ondanks een gezond BMI tóch een verhoogd risico op suikerziekte en een verhoogd cholesterol. Bovenstaande voorbeelden zijn uitzonderingen: de meeste mensen met meer vetmassa slaan dit op zowel onderhuids als rondom hun organen.

Aanleg voor een te hoog cholesterol

Hoewel je lever over het algemeen goed in staat is om een overmaat aan cholesterol op te ruimen, geldt dit niet voor iedereen.

Als pasgeborene is je LDL erg laag (< 1 mmol/L). Het lijkt er op dat bij deze waarden aderverkalking niet of nauwelijks plaatsvindt. Dit weten we ook bij mensen die een genetische afwijking hebben waardoor ze zeer lage cholesterolwaarden hebben: hart- en vaatziekten zijn bij deze mensen zeldzaam.

Ook bestaan er mensen die een genetische afwijking hebben waardoor er juist heel veel LDL wordt aangemaakt. Bij deze genetische afwijkingen kan het zelfs gebeuren dat zeer jonge kinderen al hart- en vaatziekten ontwikkelen. Dit komt omdat de blootstelling aan het ongunstige LDL-cholesterol vanaf de start zo ontzettend hoog is geweest.

Er bestaan dus mensen die door hun genen een verhoogd cholesterol hebben. De medische term voor deze aandoening is ‘familiaire hypercholesterolemie’.

Dit is een erfelijke aandoening waarbij de cholesterolwaarden 2 tot wel 4 keer hoger zijn dan normaal. Deze erfelijke vorm van zeer hoge cholesterolwaarden komt voor bij 1 op de 300 mensen.

We raden ook aan om tijdens het meten van je cholesterolwaarden, het lipoproteïne (a) te meten. Deze lipoproteïne is erg stimulerend voor aderverkalking en lagere waarden zijn beter. Je genen beïnvloeden je Lp(a) het meest, je leefstijl heeft hier helaas weinig invloed op.

Een verhoogde Lp(a) komt voor bij 25% van de bevolking en is daarom belangrijke om te meten in een bloedtest.

Leefstijlfactoren

Andere leefstijlfactoren die bijdragen aan een hoog cholesterolgehalte zijn weinig bewegen, roken, overmaat aan alcohol, slecht slapen en stress.

Dit heeft onder andere te maken door alle ongezonde stoffen die in het lijf ontstaan door deze risicofactoren. Deze ongezonde stoffen worden ook wel ontstekingsfactoren genoemd en kunnen, indien ze lang genoeg aanwezig zijn voor hart- en vaatziekten zorgen.

Ook zorgen minder bewegen, slecht slapen en stress vaker voor gewichtstoename. De gewichtstoename die wordt veroorzaakt door deze factoren, zorgt dan weer voor verhoogde cholesterolwaarden.

Sommige medicijnen zorgen ook voor verhoogde cholesterolwaarden, denk aan corticosteroïden, sommige plastabletten, anabole steroïden, glucocorticoïden (o.a. Prednisolon) en meer.

Belangrijk om te onthouden:

Oorzaken van een te hoog cholesterol zijn je voedingspatroon, lichaamssamenstelling, aanleg en leefstijlfactoren. Je hebt geen invloed op je aanleg, maar je hebt wel de mogelijkheid om je cholesterolwaarden omlaag te brengen middels het verbeteren van leefstijl gerelateerde factoren. Ook kunnen bepaalde ziekten en gebruik van medicatie je cholesterol negatief beïnvloeden.

5 stappen om je cholesterol te verlagen

Nu je weet wat de oorzaken zijn van een te hoog cholesterol, geven we je 5 tips om je cholesterol te verlagen.

1) Je cholesterol verlagen door te gaan afvallen

Over het algemeen valt de meeste winst te behalen door af te vallen. Door 5 tot 10% gewicht te verliezen, verbeteren je bloedwaarden aanzienlijk (bron). Hoe dichter je komt bij een gezond gewicht, hoe lager je cholesterolwaarden.

Veel mensen die bezig zijn met afvallen eindigen na een tijd zwaarder dan toen ze begonnen. Vaak is het dieet dan té streng geweest. We noemen we dit het jojo-effect. Door deze gewichtstoename raakt niet alleen je motivatie om te af te vallen in de put, ook je cholesterol kan weer omhoog gaan.

Om het jojo-effect tegen te gaan, zijn er een aantal belangrijke voorwaarden.

• Het dieet dat je volgt moet niet als een dieet voelen. Je moet het op de lange termijn kunnen volhouden. Welk dieet beter bij jou past lees je in het artikel ‘het beste dieet voor jou‘.
• Je wilt het verlies van vetvrije massa zoveel mogelijk tegen gaan. Hiervoor is krachttraining ontzettend belangrijk als ook voldoende eiwitten in je voeding.
• De combinatie van minder eten en meer bewegen werkt beter dan alleen meer te gaan bewegen.

Wil je meer lezen over hoe je op de beste manier langdurig kan afvallen? Bekijk het artikel ‘5 tips om vet te verliezen‘.

Heb je erg veel moeite met afvallen? Dan is het belangrijk om nadruk te leggen om op een stabiel gewicht te blijven en binnen je huidige voedingspatroon betere voedingskeuzes te maken.

Lukt dit niet zonder hulp? Victor Mooren biedt online begeleiding aan om mensen te helpen met afvallen en dit gewicht er af te blijven houden. Bekijk ‘online fitness coaching‘ voor meer informatie!

2) Voeding om je cholesterol te verlagen

Een van de meest onderzochte diëten is het mediterrane dieet. Uit deze studies blijkt dat dit dieet gezonder is voor het cholesterol en een langer gezond leven oplevert in vergelijking met moderne westerse diëten (bron). Het mediterrane dieet bestaat uit veel plantaardige en onbewerkte producten zoals groente en fruit, bonen, linzen, volkorenproducten, vis en olijfolie. Dit is wat anders dan een modern westers dieet met veel bewerkte producten en veel suikers.

Het valt met name op dat voedingsmiddelen met een hoog gehalte aan onverzadigde vetten, weinig verzadigde vetten en transvetten je LDL-cholesterol flink kan verlagen (bron). Let op: door het gebruik van deze voedingsmiddelen in plaats van slechtere keuzes verbeterd je cholesterol. Dit geldt ook voor bijna alle groenten, fruit, peulvruchten, zaden en noten: door hier meer van te eten in plaats van bewerkte producten of vette dierlijke producten kan je LDL-cholesterol dalen.

Door nadruk te leggen op een gezond voedingspatroon, is de kans groot dat je meer onverzadigde vetten, minder verzadigde vetten en meer vezels binnenkrijgt. Deze combinatie maakt het mogelijk om je cholesterolwaarden te verbeteren.

3) Je cholesterol verlagen met cardio

Een andere manier om je cholesterol te verlagen is door (meer) cardio te doen. Vooral wanneer je inactief bent, zijn deze effecten extra gunstig.

We kunnen simpel gezegd onderscheid maken tussen 2 verschillende types cardio. Je hebt:

• Aerobe training: Aerobe training wordt ook wel lage intensiteit cardio (LISS) genoemd. Dit komt overeen met een hartslag tussen de 50 tot 65% van je maximale hartslag. Tijdens de inspanning zou je een praatje moeten kunnen maken.
• Anaerobe training: Anaerobe training wordt ook wel matige tot hoge intensiteit cardio genoemd. Tijdens de inspanning heb je moeite om een praatje te kunnen maken. Dit komt overeen met een hartslag tussen de 65% tot 80% van je maximale hartslag. Voor de meeste mensen gebeurt dit bij een hartslag van 140 tot 160 slagen per minuut. Doe je HIIT, dan hebben we het over een hartslag die ongeveer gelijk is aan 80 tot 95% van je maximale hartslag. Dit staat voor een hartslag van 160 tot 195 slagen per minuut.

Beide benaderingen zijn effectief om je cholesterol omlaag te brengen. Het ziet er wel naar uit dat anaerobe training effectiever is om het totaal cholesterol omlaag te brengen (bron). Uiteraard is deze vorm van cardio alleen nuttig wanneer je al een bepaalde basisconditie (werkcapaciteit) hebt opgebouwd.

Bouw je basisconditie dus eerst op, voordat je overweegt om voor anaerobe training te gaan. Dit kan al door 1 tot 2 maal per week 5 tot 10 minuten een vorm van aerobe training te doen, waarbij je elke training 10% aan tijd of inspanningsniveau toevoegt.

Kies ook een vorm dat het beste bij jou past. Vind je het verschrikkelijk om te hardlopen of krijg je daardoor lichamelijke klachten? Zoek een alternatief zoals een cross trainer of een fiets.

4) Je cholesterol verlagen door je leefstijlfactoren te verbeteren

Ten slotte hebben leefstijlfactoren ook veel invloed op je cholesterol. Je hebt al gelezen dat slecht slapen, stress, alcoholgebruik, roken en beweegarmoede minder gunstig zijn voor je cholesterolwaarden.

Door ongunstige leefstijlfactoren, is het ook lastiger om je gedrag te veranderen. Mentaal heb je natuurlijk minder zin om je in te zetten om gezond te leven als je een slaaptekort tekort of met veel stress zit. Hierdoor kun je bijvoorbeeld moeilijker je wilskracht inzetten.

Om je cholesterol te verlagen, is het dus essentieel om te werken aan je leefstijlfactoren. We kunnen dit categoriseren onder de term ‘BRAVO’.

• Bewegen: Beweegarmoede houdt in dat je dagelijks minder dan 20 minuten beweegt. Om je cholesterol te verlagen, wil je minimaal 30 tot 45 minuten bewegen per dag. Hierbij voeg je dan matig- tot zware intensieve activiteiten toe. In het artikel ‘waarom is bewegen belangrijk‘ lees je hier meer over en vind je een handig stappenplan.
• Roken: We zien dat rokers gemiddeld gezien een 3% hoger totaal cholesterol hebben dan mensen die niet roken (bron). Door te stoppen met roken, kun je je cholesterol verlagen. Stoppen met roken kan lastig zijn. In het artikel ‘stoppen met roken‘ lees je hierover meer.
• Alcohol: Af een toe een drankje zal niet negatief uitpakken voor je cholesterolwaarden. We zien wel dat bij regelmatig alcoholgebruik je totaal cholesterol omhoog gaat. Wil je je consumpties minderen? Bekijk dan het artikel ‘alcohol en afvallen combineren‘
• Voeding: Het onderwerp voeding is in dit artikel al uitgebreid behandeld. Wil je er toch meer over lezen? Bekijk dan het artikel ‘gezond voedingspatroon‘.
• Ontspannen: Onder ontspannen vallen slaap en stress. Dit zijn hele uitgebreide onderwerpen. Daarom linken we graag door naar het artikel ‘slaaptekort inhalen‘ om na te gaan of je een slaaptekort hebt en ‘aankomen door stress‘ als je stress beter wilt leren beheersen.

Wil je meer leren over leefstijlfactoren en het verbeteren hiervan? Bekijk dan de ‘cursus online afvallen‘.

5) Je cholesterol verlagen met medicijnen?

En wat nou als je ondanks dat je hard gewerkt hebt aan je dieet, training en alle andere factoren je tóch een hoog cholesterol blijft houden? Of dat het je simpelweg niet lukt om iets aan die factoren te doen? Het kan ook zijn dat je een genetische aanleg hebt voor een hoog cholesterol.

Een arts kan je dan helpen om je cholesterol te behandelen. Vaak kan je huisarts je hiermee helpen. Soms ook de hulp nodig zijn van een specialist. Persoonlijke begeleiding hierbij is mogelijk, waarbij je met een bloedtest en een medisch consult persoonlijke advies krijgt wat je het beste kunt doen met jouw cholesterolwaarden. Kijk hiervoor op deze website van een van de auteurs van dit artikel.

Van de beschikbare medicijnen die het cholesterol verlagen, weten we dat ze niet alleen zeer effectief zijn, maar dat je kans op hart- en vaatziekten hier mee ook daadwerkelijk lager wordt. Hierbij geldt dat hoe eerder je begint met het verlagen van je cholesterol, des te lager het risico op hart- en vaatziekten wordt.

Belangrijk om te onthouden:

Je kunt je cholesterol verlagen door te af te vallen en te werken aan een gezondere leefstijl. Dit kan door gevarieerder te eten, meer planten te eten, cardio in je leven te integreren en te werken aan je slaap, stress en alcoholinname.

Veel gestelde vragen over cholesterolwaarden en je cholesterol verlagen

Hieronder vind je een overzicht van veel gestelde vragen omtrent cholesterolwaarden en het verlagen van je cholesterol.

Kan je een te laag LDL cholesterol hebben?

Er zijn mensen met een genetische afwijking die nauwelijks cholesterol aanmaken in de lever en daarom lage LDL waarden hebben.

Daarnaast bestaan er ook medicijnen die het LDL terugbrengen naar zeer lage waarden. Bij beiden zie je geen problemen met hun gezondheid. Deze mensen maken bijvoorbeeld niet minder testosteron aan, omdat hun cholesterol in hun bloed zo laag is. Het lijkt er dus op dat je niet een té laag cholesterol kan hebben.

Bij deze mensen met een zéér lage cholesterolwaarden zien we wel dat het proces van aderverkalking niet of nauwelijks optreedt.

Nu bestaan er studies die aangeven dat juist een laag LDL in verband wordt gebracht met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, kanker en een minder lang leven (bron)(bron). Moet jij je daarom zorgen maken als je cholesterolspiegel erg laag is?

Gelukkig niet: deze studies kijken vooral naar oude mensen die al ziek waren of werden tijdens de onderzoeksperiode. Zieke mensen eten vaak niet goed waardoor ze vermageren en kwetsbaarder worden.

Door onder andere de vermagering krijgen deze zieke mensen juist een laag LDL. Wil je gezond blijven en ziekte voorkomen dan is het hebben van een laag LDL juist beschermd voor het ontwikkelen van hart- en vaatziekten.

Is je LDL cholesterol verlagen een noodzaak of fabel?

Er bestaat een overweldigende hoeveelheid aan bewijs dat het verlagen van je cholesterol, het liefst zo vroeg mogelijk, zorgt voor een lager risico op hart- en vaatziekten. Er bestaan ook andere risicofactoren voor het ontwikkelen van deze aandoeningen. Het hebben van een laag cholesterol wordt alleen maar belangrijker als deze extra risicofactoren er ook zijn, zoals diabetes of roken.

Het kan lastig zijn om je cholesterolwaarden goed te beoordelen. Dit wordt nog lastiger als er aandoeningen of andere risicofactoren bij jou spelen. Om je hiermee te helpen kan je contact op nemen met een arts gespecialiseerd in het verbeteren van je gezondheid. Kijk voor meer informatie op deze website.

Ik eet keto en mijn LDL cholesterol is erg hoog – is dat ongezond?

De meeste mensen eten een combinatie van eiwitten, koolhydraten en vetten. Er zijn diëten die beweren dat koolhydraten niet gunstig of nodig zijn voor een gezond leven. Het keto dieet is daar een voorbeeld van: hierbij wordt minder 20 tot 50 gram koolhydraten per dag gegeten. Bijna alle energie wordt dan gehaald uit het eten van vette voedingsmiddelen. Een verhoging van je cholesterol zie je vaak bij een vetrijk dieet.

Als het menselijk lichaam weinig koolhydraten krijgt ontstaan er veranderingen in je energiehuishouding. Bij een keto-dieet is het lijf bijna volledig afhankelijk van energievoorziening via vetten en hierdoor zie je dat de hoeveelheid triglyceriden daalt en het LDL en HDL sterk stijgen.

Als je voldoet aan specifieke eisen dan worden deze mensen ook wel ‘lean mass hyper-responders’ (LMHR) genoemd. Met andere woorden: slanke, meestal actieve mensen die een verhoogd cholesterol hebben door hun keto-dieet. De wetenschap over zulke hogere LDL-cholesterolwaarden is duidelijk: dit leidt onherroepelijk tot een hogere risico op hart- en vaatziekten.

Maar er zijn aanhangers van het keto-dieet die menen dat hun specifieke situatie niet te vergelijken is met de situatie van mensen die een dieet er op na houden mét koolhydraten. Onderzoekers zijn daarom bezig om deze vraag te beantwoorden bij mensen die voldoen aan de LMHR criteria (LDL > 5.17 mmol/L, HDL > 2.07 mmol/L, triglyceriden < 0.79 mmol/L).

Om het proces van aderverkalking goed te meten heb je veel proefpersonen nodig, de onderzoeken zijn duur en je moet meten over een lange periode van tijd (want: aderverkalking is een langzaam proces). Deze studies zijn er simpelweg nog niet.

Wat dus mist is een definitief antwoord op de vraag of LMHR zorgt voor een lager risico op hart- en vaatziekten dan mensen met een dieet met meer koolhydraten die wel dezelfde hoge cholesterolwaarden waarden hebben. Door het volgen van een keto-dieet gok je dus een beetje met je gezondheid.

Experts als ook de auteurs van de studies naar LMHR zijn het wel met elkaar eens over het volgende: zolang er nog geen zekerheid bestaat raden ze aan om zelf een afweging te maken of je dit risico wilt lopen. Daarnaast wordt er aangeraden samen met een arts te gaan kijken hoe je ondanks een vetrijk dieet er toch betere cholesterolwaarden op na kunt houden.

Wat betekent een te hoog HDL cholesterol of als deze ratio te hoog is?

Vaak zie je op je bloedtest ook een ratio staan van bijvoorbeeld HDL cholesterol met totaal cholesterol. Een lage ratio zou dan gezonder zijn: dan is er meer HDL-cholesterol in vergelijking met het totaal aan cholesterol. Tegenwoordig worden deze HDL ratio’s door experts als minder belangrijk beschouwd.

HDL-cholesterol wordt vaak het gunstige cholesterol genoemd. Gunstig, omdat HDL het cholesterol uit organen of bloedvaten weer terug naar de lever vervoeren. Het heeft dus de tegengestelde werking van het LDL.

Het HDL-cholesterol in je bloedtest meet de hoeveelheid van cholesterol verpakt in lipoproteïnen met een hoge dichtheid. Nu blijkt dat het daadwerkelijk functioneren van het HDL belangrijker is dan het hoeveelheid van het cholesterol dat vervoert wordt in HDL.

Op dit moment kunnen we in bloedtesten nog niet de functie van het HDL meten. Dit wordt enkel in wetenschappelijk studies gedaan. Tot die tijd geven experts aan dat het belangrijk is om voornamelijk naar het LDL-cholesterol en/of Apo-B te kijken. Alleen als het HDL-cholesterol zeer verhoogd of verlaagd is dan kan dit een aanleiding zijn voor verder onderzoek.

Omdat het HDL minder belangrijk is gebleken, wordt er ook minder aandacht besteed aan ook de ratio’s van het HDL met totaal of het LDL-cholesterol.

Het is daarom ook niet zo dat een hoog HDL-cholesterol je zou beschermen voor de negatieve effecten van een verhoogd LDL-cholesterol. In wetenschappelijk onderzoeken blijkt dat het verhogen van het HDL-cholesterol met medicijnen, het risico op hart- en vaatziekten ook niet verminderd.

Zijn verzadigde vetten slecht voor je cholesterol?

Op dit moment lijken er goede aanwijzingen te zijn dat de inname van meer verzadigde vetten het cholesterol kan verhogen (bron). Toch zijn er studies die géén verband vinden tussen de verzadigde vetinname en een verhoogd risico op hart- en vaatziekten (bron). Wat is het nu?

Om dit te begrijpen moeten we wat uitleggen.

Niet alle verzadigde vetten zijn hetzelfde. Zo zien we dat het verzadigde vet stearinezuur juist het LDL cholesterol kan verlagen (bron). Deze vetzuur komt met name voor in pure chocolade en roomboter. Palmitinezuur, het hoofdbestanddeel van palmolie, lijkt daarentegen het cholesterol iets te verhogen.

We weten dat er vetten zijn (zowel verzadigd als onverzadigd) die in onderzoeken laten zien dat ze het LDL (een klein beetje) verlagen. Sommige van deze vetten bereiken met deze LDL-verlaging niet een verbetering van het risico op hart- en vaatziekten.

Het is dus lastig om verzadigde vetten volledig schuldig te verklaren. Het kan zijn dat we dit onderwerp nog niet goed bestudeerd hebben. Het kan ook zijn dat het allemaal meevalt. Wel lijkt het er op dat mensen die over het algemeen veel verzadigde vetzuren eten over het algemeen ook meer bewerkt voedsel eten. Fastfood bestaat voornamelijk uit veel vette vleessoorten (Big Mac) en romige melk (ijs), waar veel verzadigd vet in zit.

Daarom zijn wij voorstander om de aandacht te leggen op een gezonder voedingspatroon in plaats van te kijken naar specifieke voedingstoffen.

Verhogen eieren je cholesterol?

Lang werd er aangenomen dat het eten van eieren je cholesterol verhoogt. Dit zou komen omdat eieren zelf cholesterol bevatten. Het idee was dat de cholesterol via je voeding in je bloed terecht zouden komen.

We weten nu dat voor de meeste mensen dit niet opgaat: de eieren welke ze eten verhogen hun cholesterol niet of nauwelijks.

Maar er is een kleine groep mensen die wél een verhoging van hun cholesterol laten zien door het eten van eieren (of andere vormen van cholesterol in hun dieet). Deze mensen hebben een verhoogde opname van cholesterol uit hun voeding. Hun genen hebben dit zo bepaald.

Juist voor deze mensen is het verminderen van cholesterol in hun voeding een goede manier om het ongunstige cholesterol in hun bloed te verlagen. Ze kunnen die eieren dus beter laten staan.

Ik wil mijn cholesterol verlagen zonder cholesterolverlagers (medicijnen). Kan dat?

Als je een bloedtest hebt gedaan waaruit blijkt dat je cholesterolwaarden verhoogd zijn dan sta je nu voor de keuze óf en wat je hier aan gaat doen. Dit is een persoonlijke keuze en een arts kan je daarin begeleiden door voor- en nadelen op een rij te zetten.

Voor de meeste mensen is het aanpassen van hun dieet en gewichtsreductie voldoende om hun cholesterol op een lager peil te krijgen.

Bij sommige mensen blijkt het lastig of zelfs onmogelijk om gewicht te verliezen of om het dieet aan te passen. Ook zijn er mensen die ondanks dat ze intensief bezig zijn om gezond te leven tóch een hoog cholesterolspiegel er op na houden. Soms komt dit ook door een genetische aanleg voor een hoog cholesterol. In deze gevallen ben je dan aangewezen op medicatie om je cholesterol te verlagen.

Wat zijn statines? En kan ik mijn cholesterol verlagen zonder statines?

Tegenwoordig bestaan er veel medicijnen die het cholesterol verlagen. Een arts helpt je om dit in goede banen te leiden en een geschikte oplossing te vinden.

Statines zijn een groep van medicijnen die erg vaak worden gebruikt om het cholesterol te verlagen. Dit doen ze zeer effectief en we weten dat de cholesterolverlaging die statines veroorzaken leidt tot minder risico op hart- en vaatziekten.

Elk medicijn kan bijwerkingen veroorzaken en dat geldt ook voor statines. Veel mensen zijn bang voor stijve spieren bij het gebruik van een statine. Gelukkig hebben maar 5 tot 10% van de mensen die statines gebruiken last van spier- en peesklachten. Mocht dat bij jou het geval zijn dan zal de arts samen naar een geschikter medicijn zoeken.

Het is daarom belangrijk om een arts te vinden waarbij er gezocht wordt naar een oplossing waar je geen last hebt van vervelende bijwerkingen en er wel een verlaging van het cholesterol wordt behaald. De opties hiervoor zijn tegenwoordig uitgebreider dan vroeger.

Kun je je cholesterol verlagen met supplementen?

Wil je geen medicijnen slikken, maar wel een supplement om je cholesterol te verlagen?

Belangrijk om te weten is dat medicijnen moeten voldoen aan zware kwaliteitseisen. Zo weet je zeker dat je het juiste middel krijgt met de juiste dosis.

Voor supplementen gelden deze eisen niet. Elke fabrikant kan zelf bepalen wat hij in zijn potjes en pilletjes doet en hoeveel. Uit onderzoeken blijkt keer op keer dat fabrikanten van supplementen hier flink mee valsspelen en dat jij vaak met een supplement zit die nauwelijks de werkzame stof op het label bevat. Als het er al in zit…

Voor het verlagen van cholesterol zijn er een aantal populaire supplementen in omloop. Een daar van is rode gist rijst.

Rode gist rijst bevat dezelfde werkzame stof als de meest gebruikte cholesterolverlagers, alleen dan in een lagere dosering. Als je rode gist rijst koopt weet je dus niet of er écht rode gist rijst in zit en de dosering is vaak zo laag dat het maar een klein beetje helpt.

Heb je zeer hoge cholesterolwaarden dan zullen de supplementen niet of nauwelijks bijdragen om je cholesterol te verlagen. Ook de cholesterolverlaging die rode gist rijst kan behalen is laag. Het kan dan de moeite waard zijn om samen met een arts in gesprek te gaan of medicatie kan helpen om het cholesterol te verlagen.

Welke invloeden hebben een hoge bloeddruk en diabetes voor mijn risico op hart- en vaatziekten?

Voor het ontwikkelen van aderverkalking zijn ongunstige lipoproteïnen in het bloed nodig (voornamelijk het LDL). En hoe hoger je cholesterol des te sneller de ontwikkeling van dit proces van het dichtslibben van je aderen.

Naast een hoog cholesterol wordt het risico op hart- en vaatziekten door andere factoren beïnvloed.

De meest belangrijke factoren hiervan zijn:

• Een hoge bloeddruk
• Diabetes
• Overgewicht
• Slecht dieet
• Weinig bewegen
• Roken

Bovenstaande factoren kan je zien als extra versnellers van het proces van aderverkalking. Heb je een hoog cholesterol plus een hoge bloeddruk dan is de kans nóg groter dat je aderen sneller dicht gaan slibben.

Dit betekent ook dat aderverkalking zich kan ontwikkelen als je geen van de bovenstaande risicofactoren bezit, maar wél een verhoogd cholesterol hebt. Dat dit waar is zien we onder andere bij kinderen met genetisch extreem hoge cholesterolwaarden welke op jonge leeftijd al aderverkalking laten zien.

Deze kinderen zijn soms nog maar 6 jaar oud en hebben geen van bovenstaande risicofactoren, maar wél LDL-cholesterolwaarden van 8 mmol/L en hoger!

Wat moet je eten om je hoge cholesterol te verlagen?

Wat je moet eten om je cholesterol te verlagen hangt er vanaf hoe je huidige voedingspatroon er uitziet.

De belangrijkste adviezen zijn:

• blijf rond je energiebehoefte of val in gewicht af;
• bekijk per voedingsmiddel hoe je minder bewerkt voedsel kan eten. In plaats van patat eet je voortaan gebakken aardappelen. Door per voedingsmiddel iets minder bewerkt te eten, kan deze opstapeling er al voor zorgen dat het cholesterol verlaagt.
• krijg je meer dan 10% van je dagelijkse energie-inname uit verzadigde vetten? Dan kun je mogelijk winst behalen door een deel van deze vetten te vervangen voor voedingsmiddelen die voornamelijk onverzadigde vetten bevatten, zoals olijfolie, noten, zaden en avocado. Combineer bijvoorbeeld magere zuivel met noten of zaden. Of mager rood vlees met olijven.
• peulvruchten, volkoren granen en het eten van meer groente- en fruit helpen je cholesterol te verlagen. Het eten van meer voedingsvezels kan bijdragen om je cholesterol te verlagen.
• plantensterolen helpen ook om je cholesterol te verlagen. Deze eet je voornamelijk door meer plantaardige producten te eten.

Door met name nadruk te leggen op plantaardige voedingsmiddelen die minder zijn bewerkt, behaal je de grootste voordelen om met je voeding je cholesterol te verlagen.

Samenvatting cholesterol verlagen

Cholesterol is een vetachtige stof dat een belangrijke rol speelt in bijna alle cellen van je lichaam. Deze cellen maken zelf cholesterol aan als ze deze nodig hebben. Het cholesterol in het bloed is daarvoor niet nodig. Een te hoog cholesterol kan leiden tot een hogere kans op hart- en vaatziekten.

Of je cholesterolwaarden te hoog zijn merk je (vaak) niets van. Je zult een bloedtest moeten doen om inzicht te krijgen in je cholesterolspiegels. Ongunstige vormen van cholesterol worden aangetoond met metingen zoals het LDL, non-HDL, Apo-B en lipoprotëine (a). Uit onderzoek blijkt dat hoe hoger deze ongunstige vormen zijn van cholesterol, des sneller hart- en vaatziekten zich kunnen ontwikkelen.

De oorzaken van een te hoog cholesterol zitten in je voedingspatroon, vetmassa, genetische aanleg en een reeks aan andere leefstijlfactoren, zoals alcohol en stress. Afhankelijk van jouw situatie kan je veranderingen teweegbrengen in deze factoren om je cholesterol, en daarmee je kans op hart- en vaatziekten, te verminderen. Deze veranderingen op een goede manier invoeren is vaak niet makkelijk en een gespecialiseerde coach kan je hierbij helpen.

Een arts kan je helpen om je wegwijs te maken in je cholesterolwaarden en wat deze voor jou betekenen. Zeker als je hele hoge cholesterolwaarden ziet in je bloedtest, je bepaalde medicijnen gebruikt, een specifiek dieet er op na houdt óf jijzelf of je familie bekend met chronische ziekten of aandoeningen aan je hart- en bloedvaten.

Vond je dit artikel leerzaam en waardevol? Deel het via de onderstaande knoppen met jouw netwerk. Heb je vragen of gedachtes over cholesterolwaarden of je cholesterol verlagen? Laat hieronder een reactie achter!