Is soja ongezond als voedingsmiddel?

Is soja ongezond als voedingsmiddel? Je hebt vast wel eens gehoord dat soja een negatieve invloed heeft op je hormoonhuishouding, vruchtbaarheid en je darmen. De vraag is wat hiervan klopt.

In mijn artikel lees je wat soja is, bespreek ik de belangrijkste misvattingen omtrent soja en leer jij of soja wel of niet ongezond is om te nemen.

Wat is soja?

Soja wordt gemaakt van sojabonen (een peulvrucht dat afkomstig is van een soja plant). In het algemeen is soja eiwitrijk. Om deze reden wordt soja ook wel gebruik als vleesvervanger. Dit is ideaal wanneer je een plantaardig voedingspatroon hebt.

Andere voedingstoffen die je in soja terugvindt zijn plantaardige vetten, vezels, pre-biotica, vitaminen, mineralen en bioactieve stoffen.

Omdat de soja producten zo divers zijn, kunnen de voedingswaarden aardig van elkaar verschillen. De bekendste soja producten die in Nederland zijn te verkrijgen zijn:

• tempeh
• tofu
• natto
• soja melk
• soja yoghurt
• soja kwark
• soja eiwitpoeder
• soja olie
• soja saus

De basis van deze soja producten zijn sojabonen die zijn gepureerd en gefermenteerd. Soja melk, soja eiwitpoeder en soja olie zijn niet gefermenteerd. Soja olie wordt gebruikt als vetbron en soja saus om gerechten op smaak te brengen.

Soja vind je vooral terug in de Aziatische keuken. Veel van bovenstaande voedingsmiddelen zijn makkelijker te bereiden of kun je kant- en klaar kopen.

Belangrijk om te onthouden:

Soja producten worden gemaakt van sojabonen. Deze worden gepureerd en in veel gevallen ook nog gefermenteerd. Soja vind je terug in voedingsmiddelen zoals tempeh, tofu en soja melk.

Is soja ongezond?

Nu je weet dat soja vooral wordt gebruikt als vleesvervanger of vetbron, is het interessant om te kijken of soja ongezond is.

Er zijn zoveel claims, dat je door de bomen het bost niet meer ziet. Daarom is het belangrijk dat we de feiten van de fabels gaan scheiden.

Maken oestrogeen imiterende effecten soja ongezond?

In sojabonen vind je polyfenolen terug. Dit is een bioactieve stof dat als anti-oxidant fungeert.(bron) Een onderdeel van polyfenolen zijn de isoflavonen. Isoflavonen hebben een soortgelijke structuur als het hormoon oestrogeen.

Oestrogeen wordt ook wel een vrouwelijk steroïde hormoon genoemd. De theorie is dat wanneer mannen veel soja eten, hun testosteron levels omlaag gaan.

Het is een misverstand dat wanneer je veel soja eet, dit je oestrogeen niveaus een boost geeft. Onderzoek stelt namelijk dat isoflavonen andere unieke effecten heeft op het lichaam.(bron)

We zien dus geen verband tussen soja consumptie en verlaagde testosteronwaarden bij mannen.(bron) Alleen in extreme gevallen wanneer je 9x meer soja eet dan het gemiddelde.(bron) Dit zou betekenen dat elke maaltijd dat je eet soja dominant is.

Er wordt ook geclaimd dat isoflavonen verband hebben met een verhoogd risico op (borst)kanker bij vrouwen. Hier is zwak tot geen bewijs voor.(bron) Aan de andere kant heb je claims dat soja juist positief is tegen borstkanker. Het bewijs hiervan is ook zwak.(bron)

Er is wel bewijs dat isoflavonen goed zijn tegen een aantal welvaartsziekten.(bron) Uiteraard is er meer onderzoek nodig om hier meer over te kunnen zeggen.

Vertraagd schildklierhormoon

Een vertraagd schildklierhormoon houdt in dat je rustmetabolisme vertraagt. Hoewel sommige voedingstoffen in soja bij dieren invloed heeft op het schildklierhormoon, is dit bij mensen niet het geval.(bron)(bron)

Is GMO soja ongezond?

GMO staat voor genetisch gemodifceerd organisme. Het genetisch materiaal van het organisme is gewijzigd, waardoor je bijvoorbeeld de voedingstoffen van een organisme kan verbeteren.

Veel sojabonen zijn genetisch gemodificeerd. Veel van deze sojabonen bevatten iets minder voedingstoffen en in verhouding meer onkruidverdelgers.

De vraag is wat dit precies voor de gezondheid doet. Er is tot nu toe geen bewijs dat GMO sojabonen ongezonder zijn dan normale sojabonen.(bron) Hetzelfde telt voor GMO in het algemeen.(bron)

Verteringsproblemen doordat soja ongezond is?

In sojabonen vind je voedingstoffen terug die ook wel anti-nutriënten worden genoemd. Anti-nutrienten zorgen ervoor dat sommige voedingstoffen minder goed worden opgenomen, zoals bepaalde vitaminen en mineralen.

Anti-nutrienten vind je niet alleen terug in sojabonen, maar net zo goed in noten en granen. Door voedingsmiddelen te weken, kiemen, koken en fermenteren, minder je al aanzienlijk veel anti-nutriënten.(bron)

Het ziet er naar uit dat sommige anti-nutriënten negatieve invloed hebben op de darmgezondheid van bepaalde diersoorten.(bron)(bron) Bij gezonde mensen is het bewijs hiervan erg zwak. Wat wel zo kan zijn, is dat soja kan bijdragen aan gasvorming en winderigheid, net als alle andere peulvruchten.

De negatieve effecten die tot nu toe zijn geconstateerd bij soja, zijn bij mensen die een hele hoge soja-inname hebben.

Het is hetzelfde als je alleen maar granen, groenten, zuivel of vlees zou eten. Je verstoort hiermee een gezond voedingspatroon.

Belangrijk om te onthouden:

Hoewel er veel claims zijn dat soja ongezond is, is hier zwak bewijs voor. De isoflavonen zorgen er niet voor dat het testosteron bij mannen omlaag gaat of een verhoogd risico op (borst)kanker. Ook is er geen bewijs dat soja invloed heeft op het schildklierhormoon of bijdraagt aan verteringsproblemen. GMO sojabonen zijn waarschijnlijk iets minder voedzaam, maar zeker niet schadelijk. Wanneer soja ongezond wordt, is wanneer je dagelijks een hele hoge dosis neemt.

Soja is gezond misvattingen

Nu je weet dat soja niet per se ongezond is, is het interessant om te kijken of soja juist gezond is.

Soja eiwit als vleesvervanger

Hoewel soja eiwit de eiwitrijkste peulvruchtsoort is, is het aminozuurprofiel ervan niet compleet. Je hebt dan andere plantaardige voedingsmiddelen nodig zoals granen om de aminozuren te complementeren. Dit gaat meestal ook gepaard met een hogere eiwitinname, dan als je dierlijke eiwitten bij een maaltijd zou hebben.

Daarnaast ontbreken er een aantal belangrijke voedingstoffen zoals vit B12 en ijzer. Deze voedingstoffen haal je praktisch gezien makkelijker uit dierlijke producten.

Je zou dan een vleesvervanger moeten hebben die verrijk is met deze voedingstoffen of dat je extra suppletie neemt, mocht je volledig plantaardig eten.

Soja eiwit als vleesvervanger is dus niet per se gezond, maar ook zeker niet ongezond. Het is mogelijk wel beter voor het milieu om het te nemen.

Soja perfect tegen welvaartsziekten?

Hoewel soja door de media regelmatig in het negatieve daglicht wordt gezet, komt het ook voor dat soja juist in de hemel wordt geprezen als het gezondste voedingsmiddel op aarde.

In het verleden zijn er allerlei claims gedaan, zoals preventie tegen hart- en vaatziekten of een verlaagd risico op borstkanker. Deze claim zijn ondertussen weerlegd.(bron)(bron) We zien een neutraal effect.

Net als de focus leggen op dat iets ongezond is, is het tegenovergestelde ook lastig. Meestal is het een combinatie van meerdere leefstijlfactoren, wat het effect van iets versterkt.

Mogelijke gezondheidsvoordelen van soja

Mogelijke gezondheidsvoordelen dat soja biedt, zijn:

• het verlagen van het ‘slechte’ cholesterol.(bron) Het gaat dan wel om de minimaal bewerkte soja producten voor het beste effect.
• de bloeddruk verlagen voor mensen met een verhoogde bloeddruk.(bron)
• het verlagen van de bloedsuiker. Dit is dan vooral te wijten aan de isoflavonen.(bron)
• de vruchtbaarheid bij vrouwen verhogen.(bron) Hoewel een te hoge dosis van isoflavonen weer voor problemen kan zorgen.(bron)
• voor de gezondheid van de botten. Hoewel dit erg speculatief is.(bron)

Soja is dus zeker niet ongezond, maar ook niet heel gezond. Meer lezen over welke voedingsmiddelen gezond zijn? Bekijk mijn artikel ‘wat is het gezondste eten‘.

Belangrijk om te onthouden:

Soja kan een gezonde vleesvervanger zijn in een gebalanceerd voedingspatroon. Hoe meer plantaardig je eet, hoe belangrijker het is om bewustere keuzes te maken of suppletie toe te dienen. Soja is niet per se preventief tegen welvaartsziekten. Het biedt mogelijk nog wat gezondheidseffecten, maar moet hier echter meer onderzoek naar worden gedaan. Soja is dus zeker niet ongezond, maar ook niet heel gezond.

Samenvatting

Soja producten worden gemaakt van sojabonen. Deze worden gepureerd en in veel gevallen ook nog gefermenteerd. Soja vind je terug in voedingsmiddelen zoals tempeh, tofu en soja melk.

Hoewel er veel claims zijn dat soja ongezond is, is hier zwak bewijs voor. De isoflavonen zorgen er niet voor dat het testosteron bij mannen omlaag gaat of een verhoogd risico op (borst)kanker.

Ook is er geen bewijs dat soja invloed heeft op het schildklierhormoon of bijdraagt aan verteringsproblemen. GMO sojabonen zijn waarschijnlijk iets minder voedzaam, maar zeker niet schadelijk. Wanneer soja ongezond wordt, is wanneer je dagelijks een hele hoge dosis neemt.

Soja kan een gezonde vleesvervanger zijn in een gebalanceerd voedingspatroon. Hoe meer plantaardig je eet, hoe belangrijker het is om bewustere keuzes te maken of suppletie toe te dienen.

Soja is niet per se preventief tegen welvaartsziekten. Het biedt mogelijk nog wat gezondheidseffecten, maar moet hier echter meer onderzoek naar worden gedaan. Soja is dus zeker niet ongezond, maar ook niet heel gezond.

Vond je dit artikel leerzaam en waardevol? Deel het via de onderstaande knoppen met jouw netwerk. Heb je vragen, gedachtes of ervaringen die je wilt delen over of soja ongezond is? Laat hieronder een reactie achter.🙂

Veelgestelde vragen