Suikerverslaving: bestaat dat en hoe kom je er van af?

Suikerverslaving is een term dat regelmatig wordt gebruikt als we het hebben over het hunkeren naar suikerrijke voedingsmiddelen. Men denkt dat het een verslaving is aan een specifieke substantie, namelijk suiker.

Het is daarom interessant om te onderzoeken in hoeverre suiker verslavend is. Meerdere factoren spelen een belangrijke rol als het aankomt op het hunkeren naar of het overeten van hele zoete voedingsmiddelen.

In mijn artikel lees je meer over wat een suikerverslaving is en hoe je er van af komt!

Wat is een suikerverslaving?

De term suikerverslaving wordt aangehaald wanneer:

• Mensen hunkeren naar specifieke (zoete) voedingsmiddelen die veel suikers bevatten
• Overeten op suikerrijke voedingsmiddelen
• Mensen krijgen ontwenningsverschijnselen als ze geen suiker eten en hebben het gevoel dat ze moeten afkicken van zoete voedingsmiddelen

Een suikerverslaving wordt ook wel geassocieerd met een voedingsverslaving. Dit omdat men denkt verslaafd te zijn aan een specifieke substantie, zoals suiker.

Technisch gezien bestaat er niet iets als een suikerverslaving of een voedingsverslaving. We praten eerder over beloning en genot.

Ik zal hier in het kort meer over vertellen en vanuit daar tips geven hoe je de drang naar zoete voedingsmiddelen kan minderen.

Wat is een verslaving?

We praten over een verslaving wanneer een bepaalde substantie ervoor zorgt dat je lichaam er van afhankelijk raakt. Dit doet je lichaam door structurele veranderingen in de brein te bewerkstelligen. Je hebt er steeds meer van nodig, voor het gewenste effect.

Voorbeelden van verslavende substanties zijn alcohol en cocaïne. Het brengt heftige bijwerkingen met zich mee wanneer je stopt met deze substanties. Vooral als je dagelijks grote hoeveelheden ervan neemt.

Vanuit onderzoek zien we niet dat specifieke voedingsmiddelen voor structurele veranderingen in je brein zorgen (bron).

We hebben niet te maken met een verslaving, maar met beloningsgevoeligheid en de smaakbeleving. Dit brengt ons bij de rol van dopamine en opioïden zoals endorfine m.b.t. suikerverslaving.

De rol van dopamine bij een suikerverslaving

Dopamine speelt een belangrijke rol in het beloningssysteem. De beslissingen die je maakt hangen mede af van de productie van dopamine. Dopamine stijgt in anticipatie van een beloning.

Suiker speelt een belangrijke rol in de stijging van dopamine, maar datzelfde geldt ook voor andere voedingsmiddelen. Voedingsmiddelen die jou de juiste voedingstoffen voorzien werken net zo goed belonend.

Evolutionair gezien is dit ook best logisch. Als voeding niet belonend is, dan eet je er minder van eten. Dit vergroot verkleint natuurlijk de kans op overleven. Voeding hoort belonend te zijn!

Het is hierbij interessant om te weten dat dopaminemedicaties om de dopamine te reguleren, weinig effect biedt op het verlagen of onderhouden van het lichaamsgewicht (bron). Er speelt dus meer dan alleen dopamine.

We hebben ook nog te maken met genot bij voeding. Dit brengt ons bij endorfine.

De rol van endorfine bij een suikerverslaving

Endorfine wordt vaak verward met dopamine. Hoewel beide neurotransmitters onderdeel zijn van het beloningssysteem, activeren endorfines breindelen die een rol spelen in het beleven van plezier en genot.

Denk hierbij aan sporten, lachen, dansen, sex en voeding (bron). Het is hierbij interessant om te delen dat suikers of hypersmakelijke voedingsmiddelen niet per se resulteren in een hogere endorfineaanmaak dan bijvoorbeeld een saaie maaltijd (bron).

Endorfines spelen dus een minder belangrijke rol bij genot.

Om het beknopt voor je samen te vatten:

• Dopamine lijkt vooral van belang bij beloning en doet weinig voor genot.
• Endorfines dragen bij aan genot en worden aangemaakt bij verschillende activiteiten, zoals sporten, lachen en eten.

Bij het eten van voeding ofwel suiker gaan genot (opioïde systeem) en beloning samen (dopamine systeem).

Belangrijk om te onthouden:

Een suikerverslaving klinkt aannemelijk, maar technisch is de substantie suiker niet verslavend. Dit omdat we niet meer suiker nodig hebben voor het gewenste effect. We praten eerder over een combinatie van beloning en genot als het neerkomt op suikerverslaving.

Hoe kom ik van mijn suikerverslaving (eetverslaving) af?

Nu je weet dat een suikerverslaving technisch gezien niet bestaat, is het belangrijk om te kijken naar hoe je de drang naar zoete voedingsmiddelen kan minderen.

Er zijn een aantal belangrijke overwegingen die je mee wilt nemen.

• Een toename van genot (smakelijkheid) en beloning, zorgt ervoor dat je ergens meer van eet.
• Er is een individuele gevoeligheid voor beloning en genot. Sommige mensen zijn gevoeliger voor beloningen dan anderen.

Beloning en verslaving lijken dus erg op elkaar, maar zoals ik al eerder heb omschreven is er toch wel een degelijk verschil.

Uit onderzoeken met muizen en ratten zien we gemengde resultaten en zijn deze niet consistent als het neerkomt op suikerverslaving. Wij mensen zijn ook geen muizen of ratten. 😉

Wanneer mensen worden opgesloten met snoepautomaten, zien we dat ze meer calorieën binnenkrijgen. Opvallend is dat dit niet per se alleen van suiker komt. Vrouwen in dit onderzoek hadden de keuze tussen suiker of meer vetten en ze kozen voor de vetrijke voedingsmiddelen (bron).

De conclusie is dat mensen vooral meer gaan eten als voeding smakelijker is. We noemen dit ook wel hypersmakelijke voedingsmiddelen. In het volgende deel zal ik hier meer over vertellen.

Het minderen van hypersmakelijke voedingsmiddelen

Hypersmakelijke voedingsmiddelen kun je zien als (super) triggers. Je wordt erg verleid om het te willen eten of het te overeten wanneer je het eet.

Het is niet alleen te wijten aan suiker dat als super verleidelijk is. Ken jij iemand die in de avond naar de supermarkt gaat om suikerklontjes te kopen, om daar op los te gaan? Waarschijnlijk niet.

Het gaat om een combinatie van smaken, zoals suiker, zout, vet, hoe aantrekkelijk de verpakking eruit ziet en het mondgevoel. Voedingsproducenten besteden miljoenen euro’s om op zoek te gaan naar de optimale smaakcombinaties. Dit zodat mensen het blijven kopen en eten.

Het is dus niet per se hunkeren naar een specifieke substantie zoals suiker, maar het is een combinatie van meerdere substanties. Zo zien we vanuit onderzoek dat witte chocolade minder voorkeur heeft dan melkchocolade. Dit terwijl witte chocolade meer suikers bevat (bron).

We zien ook dat hypersmakelijke voedingsmiddelen de dopamine langer in stand houden.

Onze biologische systemen zoals het lichaamsgevoel worden makkelijker overschreden. Er ontstaat sneller trek en we eten er meer van.

Het minderen van hypersmakelijke voedingsmiddelen gaat dus helpen om de zogenaamde suikerverslaving tegen te gaan. Dit is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan en draait dit vooral om eetgewoonten.

Werken aan je eetgedrag

Het goede nieuws is dat een suikerverslaving of voedselverslaving niet de kern van het probleem is. We praten eerder over een eetverslaving ofwel een procesverslaving.

Als we kijken naar onthoudingsverschijnselen, dan lijken deze bij een procesverslaving te ontbreken. Natuurlijk zit je vast in de gewoonte loop van super verleiders, maar het is niet zo dat je steeds meer en meer nodig hebt om onthoudingsverschijnselen te mijden.

Je gewoontes worden wel sterker en steeds minder zichtbaar. Dit omdat je ze blijft uitvoeren. Gewoontes worden op basis van een trigger uitgevoerd.

Deze triggers zijn:

• je omgeving, zoals reclame waarin je hypersmakelijke voedingsmiddelen voorbij ziet komen
• een patroon, zoals in de avond een zak chips open trekken
• een persoon dat eten aanbiedt

Wanneer je bezig bent met iets, des te makkelijker gewoontes het overnemen. Je brein wordt als het ware gekaapt. Je hebt dan een zogenaamde disruptie nodig om bewust te worden van deze gewoontes.

Ben je er al van bewust? Dan is het vooral belangrijk om te werken aan een plan. Dit noemen we ook wel een als/dan plan.

• als ik naar de supermarkt ga, dan neem ik een boodschappenlijstje mee.
• als ik in de supermarkt loopt, dan vermijd ik bewust afdelingen met hypersmakelijke voedingsmiddelen.

De juiste voorbereidingen zijn enorm belangrijk om het jezelf moeilijker te maken om te worden verleid.

In mijn artikel over ‘eetgedrag: concreet stappenplan om verleidingen te weerstaan‘ lees je meer strategieën om aan je eetgedrag te werken.

Hoe om te gaan met dwangmatig eten?

Heb je het idee dat het eten van hypersmakelijke voedingsmiddelen je leven beheerst, dan hebben we het over dwangmatig eten.

Dit kan zich uiten in flinke vreetbuien en dat je bezig bent met calorieën compenseren. In veel gevallen is verslaafd zijn aan het eetproces op zoek zijn naar een vorm van escapisme. Dit heeft meestal te maken met een tekort in de psychologische basisbehoeften.

Hoe je de controle kunt terugwinnen over eetbuien, lees je in mijn artikel ‘eetbuien stoppen: waar begin ik?‘.

Belangrijk om te onthouden:

Om van je suikerverslaving (eetverslaving) af te komen, is het belangrijk om je omgeving te veranderen, zodat je moeilijker wordt verleid. Je wilt een duidelijke voorbereiding wanneer je in de buurt komt van hypersmakelijke voedingsmiddelen. Blijf je hier moeite mee hebben, dan kan dit te maken hebben een tekort in de psychologische basisbehoeften.

Samenvatting suikerverslaving

Een suikerverslaving klinkt aannemelijk, maar technisch is de substantie suiker niet verslavend. Dit omdat we niet meer suiker nodig hebben voor het gewenste effect. We praten eerder over een combinatie van beloning en genot als het neerkomt op suikerverslaving.

Om van je suikerverslaving (eetverslaving) af te komen, is het belangrijk om je omgeving te veranderen, zodat je moeilijker wordt verleid. Je wilt een duidelijke voorbereiding wanneer je in de buurt komt van hypersmakelijke voedingsmiddelen. Blijf je hier moeite mee hebben, dan kan dit te maken hebben een tekort in de psychologische basisbehoeften.

Vond je dit artikel leerzaam en waardevol? Deel het via de onderstaande knoppen met jouw netwerk. Heb je vragen of gedachtes over een suikerverslaving? Laat hieronder een reactie achter.

Heb je hulp nodig met je eetgewoontes veranderen? Bekijk mijn online voedingscoaching.

Veelgestelde vragen over suikerverslaving